۶۶۸ بار خوانده شده

بخش ۱۱۶ - بعد مکث ایشان متواری در بلاد چین در شهر تختگاه و بعد دراز شدن صبر بی‌صبر شدن آن بزرگین کی من رفتم الوداع خود را بر شاه عرضه کنم اما قدمی تنیلنی مقصودی او القی راسی کفادی ثم یا پای رساندم به مقصود و مراد یا سر بنهم هم‌چو دل از دست آن‌جا و نصیحت برادران او را سود ناداشتن یا عاذل العاشقین دع فة اضلها الله کیف ترشدها الی آخره

آن بُزرگین گفت ای اِخْوانِ من
زِ انْتِظار آمد به لَبْ این جانِ من

لا اُبالی گشته‌ام صَبرَم نمانْد
مَر مرا این صَبرْ در آتَش نِشانْد

طاقَتِ من زین صَبوری طاق شُد
واقِعه‌یْ من عِبْرَتِ عُشّاق شُد

من زِ جانْ سیر آمدم اَنْدَر فِراق
زنده بودن در فِراق آمد نِفاق

چند دَردِ فُرقَتَش بُکْشَد مرا؟
سَر بِبُر تا عشقْ سَر بَخشَد مرا

دینِ من از عشقْ زنده بودن است
زندگی زین جان و سَرْ نَنگِ من است

تیغْ هست از جانِ عاشقْ گَردْروب
زان که سَیْف اُفْتاد مَحّاء الذُّنوب

چون غُبارِ تَنْ بِشُد ماهَم بِتافت
ماهِ جانِ منْ هَوایِ صافْ یافت

عُمرها بر طَبْلِ عِشْقَت ای صَنَم
اِنِّ فی مَوْتی حَیاتی می‌زَنَم

دَعْویِ مُرغابی‌یی کرده‌ست جان
کِی زِ طوفانِ بَلا دارد فَغان؟

بَطّ را زِ اشْکَستَنِ کَشتی چه غَم؟
کَشتی‌اَش بر آبْ بَس باشد قَدَم

زنده زین دَعْوی بُوَد جان و تَنَم
من ازین دَعْوی چگونه تَنْ زَنَم؟

خواب می‌بینم ولی در خواب نه
مُدَّعی هستم ولی کَذاب نه

گَر مرا صد بارْ تو گَردن زَنی
هَمچو شَمعَم بَر فروزَم روشنی

آتش اَرْ خَرمَن بِگیرَد پیش و پَس
شبْ‌رَوان را خرمَنِ آن ماه بَس

کرده یوسُف را نَهان و مُخْتَبی
حیلَتِ اِخْوان زِ یعقوبِ نَبی

خُفْیه کَردَندَش به حیلَت‌سازی یی
کرد آخِر پیرْهَن غَمّازی یی

آن دو گُفتَنَدَش نَصیحَت در سَمَر
که مَکُن زَ اخْطارْ خود را بی‌خَبَر

هین مَنِه بر ریش‌های ما نَمَک
هین مَخور این زَهْر بر جِلْدی و شَک

جُز به تَدْبیرِ یکی شَیْخی خَبیر
چون رَوی چون نَبْوَدَت قَلْبی بَصیر؟

وایِ آن مُرغی که ناروییده پَر
بَر پَرَد بر اوج و اُفْتَد در خَطَر

عقلْ باشد مَرد را بال و پَری
چون ندارد عقل عقلِ رَهْبَری

یا مُظَفَّر یا مُظَفَّرجویْ باش
یا نَظَروَرْ یا نَظَر وَرْجوی باش

بی زِ مِفْتاحِ خِرَد این قَرْعِ باب
از هوا باشد نه از رویِ صَواب

عالَمی در دامْ می‌بین از هوا
وَزْ جَراحَت‌هایِ هم‌رَنگِ دَوا

مارْ اِستاده‌ست بر سینه چو مرگ
در دهَانَش بَهْرِ صَیْد اِشْگَرف بَرگ

در حَشایِش چون حَشیشی او به پاست
مُرغْ پِنْدارد که او شاخِ گیاست

چون نِشینَد بَهْرِ خورْ بر رویِ بَرگ
دَر فُتَد اَنْدَر دَهانِ مار و مرگ

کرده تِمْساحی دَهانِ خویشْ باز
گِرْدِ دَندان‌هاش کِرمانِ دراز

از بَقیّه‌یْ خور که در دَنْدانْش مانْد
کِرم‌ها رویید و بر دَندان نِشانْد

مُرغَکان بینَند کِرْم و قوت را
مَرْجِ پِنْدارَند آن تابوت را

چون دَهان پُر شُد زِ مُرغْ او ناگهان
دَر کَشَدْشان و فرو بَندَد دَهان

این جهانِ پُر زِ نُقل و پُر زِ نان
چون دَهانِ باز آن تِمْساح دان

بَهْرِ کِرْم و طُعْمه‌ای روزی‌تَراش
از فَنِ تِمْساحِ دَهْر ایمِن مَباش

روبَهْ اُفْتَد اَنْدَر زیرِ خاک
بر سَرِ خاکَش حُبوبِ مَکْرناک

تا بِیایَد زاغْ غافِلْ سویِ آن
پایِ او گیرد به مَکْرْ آن مَکْرْدان

صدهزاران مَکْر در حیوان چو هست
چون بُوَد مَکْرِ بَشَر کو مِهْتَراست؟

مُصْحَفی در کَفْ چو زَیْنُ‌الْعابدین
خَنْجَری پُر قَهْرْ اَنْدَر آسْتین

گویَدَت خَندان که ای مولایِ من
در دلِ او بابِلی پُر سِحْر و فَن

زَهْرِ قاتِلْ صورَتَش شَهْد است و شیر
هین مَرو بی‌صُحبَتِ پیرِ خَبیر

جُمله لَذّات هوا مَکْراست و زَرْق
سوز و تاریکی‌ست گِرْدِ نورِ بَرق

بَرقِ نور کوتَه و کِذْب و مَجاز
گِرْدِ او ظُلْمات و راهِ تو دراز

نه به نورَش نامه توانی خوانْدن
نه به مَنْزِل اسبْ دانی رانْدن

لیکْ جُرمِ آن که باشی رَهْنِ بَرق
از تو رو اَنْدَر کَشَد انَوارِ شرق

می‌کَشانَد مَکْرِ بَرقَت بی‌دلیل
در مَفازِه‌یْ مُظْلِمی شبْ میلْ میل

بر کُه اُفْتی گاه و در جویْ اوفْتی
گَهْ بدین سو گَهْ بِدان سویْ اوفْتی

خود نَبینی تو دلیلْ ای جاه‌جو
وَرْ بِبینی رو بِگَردانی ازو

که سَفَر کردم دَرین رَهْ شَصتْ میل
مَر مرا گُمْراه گوید این دَلیل

گَر نَهَم من گوشْ سویِ این شِگِفت
زَ امْرِ او راهم زِ سَر باید گرفت

من دَرین رَهْ عُمرِ خود کردم گِرو
هرچه بادا باد ای خواجه بُرو

راه کردی لیکْ در ظَنِّ چو بَرق
عُشرِ آن رَهْ کُن پِیِ وَحْیِ چو شرق

ظَنَّ لایُغْنی مِنَ الْحَقْ خوانْده‌یی
وَزْ چُنان بَرقی زِ شرقی مانْده‌یی

هی دَرآ در کَشتیِ ما ای نَژَنْد
یا تو آن کَشتی بَرین کَشتی بِبَنْد

گوید او چون تَرک گیرم گیر و دار؟
چون رَوَم من در طُفَیْلَت کورْوار؟

کور با رَهْبَر بِهْ از تنها یَقین
زان یکی نَنگ است و صد ننگست ازین

می‌گُریزی از پَشه درگَزدُمی
می‌گُریزی در یَمی تو از نَمی

می‌گُریزی از جَفاهایِ پدر
در میانِ لوطیان و شور و شَر

می‌گُریزی هَمچو یوسُف زَانْدُهی
تا زِ نَرْتَعْ نَلْعَب اُفتی در چَهی

در چَهْ اُفْتی زین تَفَرُّج هَمچو او
مَر تورا لیکْ آن عِنایَت یارْ کو؟

گَر نبودی آن به دَستوری پدر
بَرنَیاوَرْدی زِ چَهْ تا حَشْرْ سَر

آن پدر بَهْرِ دلِ او اِذْنْ داد
گفت چون اینست مَیْلَت خیر باد

هر ضَریری کَزْ مَسیحی سَر کَشَد
او جُهودانه بِمانَد از رَشَد

قابِلِ ضَوْ بود اگر چه کورْ بود
شُد ازین اِعْراضْ او کور و کَبود

گویَدَش عیسی بِزَن در من دو دَست
ای عَمی کُحْلِ عُزَیزی با من است

از من اَرْ کوری بِیابی روشنی
بر قَمیصِ یوسُفِ جانْ بَر زَنی

کار و باری کِتْ رَسَد بَعدِ شِکَست
اَنْدَر آن اِقْبال و مِنْهاجِ رَهْ است

کار و باری که ندارد پا و سَر
تَرک کُن هی پیرْ خَر ای پیرْ خَر

غیرِ پیرْ اُستاد و سَرلشکَر مَباد
پیرِ گَردونْ نی ولی پیرِ رَشاد

در زمان چون پیر را شُد زیرْدَست
روشنایی دید آن ظُلْمَت‌پَرَست

شَرطْ تَسْلیم است نه کارِ دراز
سود نَبْوَد در ضَلالَت تُرکْ‌تاز

من نَجویَم زین سِپَس راهِ اَثیر
پیر جویَم پیر جویَم پیرْ پیر

پیر باشد نَردبانِ آسْمان
تیرْ پَرّان از که گردد؟ از کَمان

نه زِ ابراهیم نِمْرود گِران
کرد با کَرکَس سَفَر بر آسْمان؟

از هوا شُد سویِ بالا او بَسی
لیکْ بر گَردون نَپَرَّد کَرکَسی

گُفتَش ابراهیم ای مَردِ سَفَر
کَرکَسَت من باشم اینَت خوب‌َتَر

چون زِ من سازی به بالا نَرْدبان
بی پَریدن بَر رَوی بر آسْمان

آن چُنان که می‌رَوَد تا غرب و شرق
بی زِ زاد و راحِله دلْ هَمچو بَرق

آن چُنان که می‌رَوَد شب زِ اغْتِراب
حِسِّ مَردم شهرها در وَقتِ خواب

آن چُنان که عارف از راهِ نَهان
خوش نِشَسته می‌رَوَد در صد جهان

گَر نَدادَسْتَش چُنین رَفتارْ دَست
این خَبَرها زان وَلایَت از کی است؟

این خَبَرها وین رِوایاتِ مُحِق
صد هزاران پیر بر وِیْ مُتَّفِق

یک خَلافی نی میانِ این عُیون
آن چُنان که هست در عِلْمِ ظُنون

آن تَحَرّی آمد اَنْدَر لَیْلِ تار
وین حُضورِ کعبه و وَسْطِ نَهار

خیز ای نِمْرود پَر جویْ از کَسان
نَردبانی نایَدَت زین کَرکَسان

عقلِ جُزویْ کَرکَس آمد ای مُقِل
پَرِّ او با جیفه‌خواری مُتَّصِل

عقلِ اَبْدالانْ چو پَرِّ جِبْرئیل
می‌پَرَد تا ظِلِّ سِدْره میلْ میل

بازِ سُلْطانَم گَشَم نیکو پِیْ اَم
فارغ از مُردارَم و کَرکَس نی‌اَم

تَرکِ کَرکَس کُن که من باشم کَسَت
یک پَرِ من بهتر از صد کَرکَسَت

چند بر عَمْیا دَوانی اسب را؟
باید اُستا پیشه را و کَسْب را

خویشتن رُسوا مَکُن در شهرِ چین
عاقِلی جو خویش از وِیْ در مَچین

آن چه گوید آن فَلاطونِ زمان
هین هوا بُگْذار و رو بر وَفْقِ آن

جُمله می‌گویند اَنْدَر چین به جِدّ
بَهْرِ شاهِ خویشتن که لَمْ یَلِد

شاهِ ما خود هیچ فَرزندی نَزاد
بلکه سویِ خویشْ زَن را رَهْ نداد

هر کِه از شاهانْ ازین نوعَش بِگُفت
گَردَنَش با تیغِ بُرّان کرد جُفت

شاه گوید چون که گفتی این مَقال
یا بِکُن ثابت که دارم من عِیال

مَر مرا دختر اگر ثابت کُنی
یافتی از تیغِ تیزم آمِنی

وَرْنه بی‌شک من بِبُرَّم حَلْقِ تو
ای بِگُفته لافِ کِذْب آمیغْ تو

سَر نخواهی برد هیچ از تیغْ تو
ای بِگُفته لافِ کِذْب آمیغْ تو

بِنْگَر ای از جَهْلْ گفته ناحَقی
پُر زِ سَرهایِ بُریده خَنْدقی

خَنْدقی از قَعْرِ خَنْدَق تا گِلو
پُر زِ سَرهایِ بُریده زین غُلو

جُمله اَنْدَر کارِ این دَعوی شُدند
گَردنِ خود را بِدین دَعوی زَدَند

هان بِبین این را به چَشمِ اِعْتِبار
این چُنین دَعْوی مَیَنْدیش و مَیار

تَلْخ خواهی کرد بر ما عُمرِ ما
کی بَرین می‌دارد ای دادَر تورا؟

گَر رَوَد صد سال آنْک آگاه نیست
بر عَما آن از حِسابِ راه نیست

بی‌سِلاحی در مَرو در مَعْرکه
هَمچو بی‌باکانْ مَرو در تَهْلُکه

این همه گفتند و گفت آن ناصَبور
که مرا زین گفت‌ها آید نُفور

سینه پُر آتشْ مرا چون مِنْقَل است
کِشْت کامِل گشت وَقتِ مِنْجَل است

صَدْر را صَبری بُد اکنونْ آن نَمانْد
بر مَقامِ صَبْر عشقْ آتش نِشانْد

صَبرِ من مُرد آن شبی که عشقْ زاد
دَرگُذشت او حاضِران را عُمرْ باد

ای مُحَدِّث از خِطاب و از خُطوب
زان گُذشتم آهنِ سَردی مَکوب

سَرنِگونَم هی رَها کُن پایِ من
فَهْم کو در جُملهٔ اَجْزایِ من؟

اُشتُرَم من تا تَوانَم می‌کَشَم
چون فُتادَم زار با کُشتن خَوشَم

پُر سَرِ مَقْطوع اگر صد خَنْدق است
پیشِ دَردِ منْ مِزاحِ مُطْلَق است

من نخواهم زَد دِگَر از خَوْف و بیم
این چُنین طَبْلِ هوا زیرِ گِلیم

من عَلَم اکنون به صَحرا می‌زَنَم
یا سَراَنْدازیّ و یا رویِ صَنَم

حَلْق کو نَبْوَد سِزایِ آن شراب
آن بُریده بِهْ به شمشیر و ضِراب

دیده کو نَبْوَد زِ وَصْلَش در فِرِه
آن چُنان دیده سپید کور بِهْ

گوش کان نَبْوَد سِزایِ رازِ او
بَر کَنَش که نَبْوَد آن بر سَرِ نِکو

اَنْدَر آن دَستی که نَبْوَد آن نِصاب
آن شِکَسته بِهْ به ساطورِ قَصاب

آن چُنان پایی که از رَفتارِ او
جانْ نَپِیوندَد به نرگسْ زارِ او

آن چُنان پا در حَدیدْ اولی تَراست
که آن چُنان پا عاقِبَت دَردِ سَراست
اگر سوالی داری، اینجا بپرس.
این گوهر را بشنوید

این گوهر را با صدای خود، برای دیگران به یادگار بگذارید.

برای ضبط گوهر با صدای خود، لطفا به حساب کاربری وارد شوید.

گوهر قبلی:بخش ۱۱۵ - حکایت امرء القیس کی پادشاه عرب بود و به صورت عظیم به جمال بود یوسف وقت خود بود و زنان عرب چون زلیخا مردهٔ او و او شاعر طبع قفا نبک من ذکری حبیب و منزل چون همه زنان او را به جان می‌جستند ای عجب غزل او و نالهٔ او بهر چه بود مگر دانست کی این‌ها همه تمثال صورتی‌اند کی بر تخته‌های خاک نقش کرده‌اند عاقبت این امرء القیس را حالی پیدا شد کی نیم‌شب از ملک و فرزند گریخت و خود را در دلقی پنهان کرد و از آن اقلیم به اقلیم دیگر رفت در طلب آن کس کی از اقلیم منزه است یختص برحمته من یشاء الی آخره
گوهر بعدی:بخش ۱۱۷ - بیان مجاهد کی دست از مجاهده باز ندارد اگر چه داند بسطت عطاء حق را کی آن مقصود از طرف دیگر و به سبب نوع عمل دیگر بدو رساند کی در وهم او نبوده باشد او همه وهم و اومید درین طریق معین بسته باشد حلقهٔ همین در می‌زند بوک حق تعالی آن روزی را از در دیگر بدو رساند کی او آن تدبیر نکرده باشد و یرزقه من حیث لا یحتسب العبد یدبر والله یقدر و بود کی بنده را وهم بندگی بود کی مرا از غیر این در برساند اگر چه من حلقهٔ این در می‌زنم حق تعالی او را هم ازین در روزی رساند فی‌الجمله این همه درهای یکی سرایست مع تقریره
نظرها و حاشیه ها
شما نخستین حاشیه را بنویسید.