اَمْردیّ و کوسه‌یی دراَنْجُمَن
آمدند و مَجْمَعی بُد در وَطَن

مُشْتَغِل مانْدند قَوْمِ مُنْتَجَب
روز رفت و شُد زمانه ثُلْثِ شب

زان عَزَب‌خانه نَرَفتند آن دو کَس
هم بِخُفتَند آن سو از بیمِ عَسَس

کوسه را بُد بر زَنَخْدان چارْ مو
لیکْ هَمچون ماهِ بَدْرَش بود رو

کودکِ اَمْرَد به صورت بود زشت
هم نَهاد اَنْدَر پَسِ کونْ بیست خِشْت

لوطی‌یی دَبّ بُرد شب در اَنْبُهی
خِشْت‌ها را نَقْل کرد آن مُشْتَهی

دستْ چون بر وِیْ زد او از جا بِجَست
گفت هَی تو کیستی؟ ای سگ‌پَرَست

گفت این سی خِشْت چون اَنْباشتی؟
گفت تو سی خِشْت چون بَرداشتی؟

کودکِ بیمارم و از ضَعْفِ خود
کردم این جا اِحْتیاط و مُرتَقَد

گفت اگر داری زِ رَنْجوری تَفی
چون نَرفتی جانِب دارُ الشِّفا؟

یا به خانه‌یْ یک طَبیبی مُشْفِقی
که گُشادی از سَقامَت مَغْلَقی؟

گفت آخِر من کجا دانم شُدن
که به هرجا می‌رَوَم من مُمْتَحَن

چون تو زِنْدیقی پَلیدی مُلْحِدی
می بَر آرَد سَر به پیشَم چون دَدی

خانقاهی که بُوَد بهتر مَکان
من ندیدمْ یک دَمی در وِیْ اَمان

رو به من آرَنْد مُشتی حَمْزه‌خوار
چَشم‌ها پُر نُطْفه کَفْ خایه‌ فَشار

وان که ناموسی‌ست خود از زیرْ زیر
غَمْزه دُزدَد می‌دَهَد مالِش به کیر

خانقَه چون این بُوَد بازارِ عام
چون بُوَد خَر گَلّه و دیوانِ خام؟

خَر کجا ناموس و تَقْوی از کجا؟
خَر چه داند خَشْیَت و خَوْف و رَجا؟

عقل باشد ایمِنی و عَدلْ‌جو
بر زَن و بر مَرد اما عقلْ کو؟

وَرْ گُریزَم من رَوَم سویِ زَنان
هَمچو یوسُف اُفْتَم اَنْدَر اِفْتِتان

یوسُف از زَن یافت زندان و فُشار
من شَوَم توزیعْ بر پنجاه دار

آن زنان از جاهِلی بر من تَنَند
اَوْلیاشانْ قَصْدِ جانِ من کُنند

نه زِ مَردان چاره دارم نَز زَنان
چون کُنم که نی ازینم نه از آن؟

بَعد از آن کودک به کوسه بِنْگَریست
گفت او با آن دو مو از غَمْ بَری ست

فارغ است از خِشْت و از پیکارِ خِشْت
وَزْ چو تو مادرفُروشِ کِنْگِ زشت

بر زَنَخ سه چارْ مو بَهْرِ نُمون
بهتر از سی خِشْت گِرْداگِردِ کون

ذَرّه‌یی سایهٔ عِنایَت بهتراست
از هزاران کوشِشِ طاعَت‌پَرَست

زان که شَیْطانْ خِشْتِ طاعَت بَر کَند
گَر دو صد خِشْت است خود را رَهْ کُند

خِشْت اگر پُرَّست بِنْهاده‌ی ْتواست
آن دو سه مو از عَطایِ آن سواست

در حقیقت هر یکی مو زان کُهی‌ست
کان اَمان‌نامه‌یْ صِلِه‌یْ شاهَنْشَهی‌ست

تو اگر صد قُفْلِ بِنْهی بر دَری
بَر کَنَد آن جُمله را خیره‌سَری

شَحْنه‌یی از موم اگر مُهْری نَهَد
پَهْلَوانان را از آن دل بِشْکُهَد

آن دو سه تارِ عِنایَت هَمچو کوه
سَدّ شُد چون فَرّ سیما در وُجوه

خِشْت را مَگْذار ای نیکوسِرِشت
لیکْ هم ایمِن مَخُسپ از دیوِ زشت

رو دو تا مو زان کَرَم با دست آر
وان گَهان ایمِن بِخُسپ و غَم مَدار

نَوْمِ عالِمْ از عبادت بِهْ بُوَد
آن چُنان عِلْمی که مُسْتَنْبِه بُوَد

آن سُکونِ سابِح انْدَر آشنا
بِهْ زِ جَهْدِ اَعْجَمی با دست و پا

اَعْجَمی زد دست و پا و غَرق شُد
می‌رَوَد سَبّاح ساکِن چون عُمُد

عِلْمْ دریایی‌ست بی‌حَدّ و کِنار
طالِبِ عِلْم است غَوّاص بِحار

گَر هزاران سال باشد عُمرِ او
او نگردد سیرْ خود از جُست و جو

کان رَسولِ حَقْ بِگُفت اَنْدَر بَیان
این که مَنْهومان هُما لا یَشْبَعان