صوفی‌یی را گفت خواجه‌یْ سیمْ پاش
ای قَدَم‌هایِ تورا جانَم فِراش

یک دِرَم خواهی تو امروز ای شَهَم
یا که فردا چاشْتگاهی سه دِرَم؟

گفت دی نیمِ دِرَم راضی‌تَرَم
زان که امروز این و فردا صد دِرَم

سیلیِ نَقْد از عَطایِ نَسْیه بِهْ
نَکْ قَفا پیشَت کَشیدم نَقْد دِهْ

خاصه آن سیلی که از دستِ تواست
که قَفا و سیلی‌اَش مَستِ تواست

هین بیا ای جانِ جان و صد جهان
خوش غَنیمَت دار نَقْدِ این زمان

دَرمَدُزد آن رویِ مَهْ از شبْ روان
سَرمَکَش زین جویْ ای آبِ رَوان

تا لبِ جو خَندَد از آبِ مَعین
لَبْ لَبِ جو سَر بَرآرَد یاسَمین

چون بِبینی بر لبِ جو سَبزه مَست
پَس بِدان از دورْ کان جا آب هست

گفت سیماهُمْ وُجوهٌ کِردگار
که بُوَد غَمّاز بارانْ سَبزه‌زار

گَر بِبارَد شب نَبینَد هیچ کَس
که بُوَد در خوابْ هر نَفْس و نَفَس

تازگیِّ هر گُلْسْتانِ جَمیل
هست بر بارانِ پنهانی دَلیل

ای اَخی من خاکی اَم تو آبی‌یی
لیکْ شاهِ رَحمَت و وَهّابی یی

آن‌چُنان کُن از عَطا و از قِسَم
که گَهْ و بی‌گَهْ به خِدمَت می‌رَسَم

بر لبِ جو من به جانْ می‌خوانَمَت
می‌نَبینَم از اِجابَت مَرحَمَت

آمدن در آبْ بر من بَسته شُد
زان که تَرکیبَم زِ خاکی رُسته شُد

یا رَسولی یا نِشانی کُن مَدَد
تا تورا از بانگِ من آگَهْ کُند

بَحْث کردند اَنْدَرین کارْ آن دو یار
آخِرِ آن بَحثْ آن آمد قَرار

که به دست آرَنْد یک رشته‌یْ دراز
تا زِ جَذْبِ رشته گردد کشفْ راز

یک سَری بر پایِ این بَنده‌یْ دوتو
بَست باید دیگرش بر پایِ تو

تا به هم آییم زین فَنْ ما دو تَن
اَنْدَر آمیزیم چون جانْ با بَدَن

هست تَنْ چون ریسمانْ بر پایِ جان
می‌کَشانَد بر زمینَش ز آسْمان

چَغْزِ جانْ در آبِ خوابِ بی‌هُشی
رَسته از موشِ تَن آید در خوشی

موشِ تَنْ زان ریسمانْ بازَش کَشَد
چند تَلْخی زین کَشِش جانْ می‌چَشَد

گَر نبودی جَذْبِ موشِ گَنْده‌مَغز
عیش‌ها کردی دَرونِ آب چَغْز

باقی‌اَش چون روز بَرخیزی زِ خواب
بِشْنَوی از نورْبَخشِ آفتاب

یک سَرِ رِشته گِرِه بر پایِ من
زان سَرِ دیگر تو پا بر عُقده زَن

تا تَوانَم من درین خُشکی کَشید
مَر تورا نَکْ شُد سَرِ رِشته پَدید

تَلْخ آمد بر دلِ چَغْز این حَدیث
که مرا در عُقده آرَد این خَبیث

هر کَراهَت در دلِ مَردِ بِهی
چون دَر آیَد از فَنی نَبْوَد تَهی

وَصْفِ حَق دان آن فِراسَت را نه وَهْم
نورِ دلْ از لوحِ کُل کرده‌ست فَهْم

اِمْتِناعِ پیلْ از سَیْران به بَیْت
با جِدِ آن پیلْبان و بانگِ هَیْت

جانِبِ کعبه نرفتی پایِ پیل
با همه لَت نه کَثیر و نه قَلیل

گفتی‌یی خود خُشک شُد پاهایِ او
یا بِمُرد آن جانِ صَوْل‌اَفْزایِ او

چون که کَردَندی سَرَش سویِ یَمَن
پیلِ نَر صد اَسْبه گشتی گامْ‌زَن

حِسِّ پیل از زَخْمِ غَیْبْ آگاه بود
چون بُوَد حِسِّ وَلیِّ با ورود؟

نه که یَعْقوبِ نَبی آن پاکْ خو
بَهْرِ یوسُف با همه اِخْوانِ او

از پدر چون خواسْتَندَش دادَران
تا بَرَندَش سویِ صَحرا یک زمان

جُمله گُفتَندَش مَیَنْدیش از ضَرَر
یک دو روزش مُهْلَتی دِهْ ای پدر

تا به هم در مَرج‌ها بازی کُنیم
ما درین دَعْوتْ اَمین و مُحْسِنیم

گفت این دانم که نَقْلَش از بَرَم
می‌فُروزَد در دِلَم دَرد و سَقَم

این دِلَم هرگز نمی‌گوید دُروغ
که زِ نورِ عَرش دارد دلْ فُروغ

آن دَلیلِ قاطِعی بُد بر فَساد
وَز قَضا آن را نکرد او اِعْتِداد

دَر گُذشت از وِیْ نشانی آن‌چُنان
که قَضا در فلسفه بود آن زمان

این عَجَب نَبْوَد که کور اُفْتَد به چاه
بوالْعَجَب افتادنِ بینایِ راه

این قَضا را گونه گون تَصْریف هاست
چَشمْ ‌بَندَش یَفْعَلُ‌اللهْ ما یَشاست

هم بِدانَد هم نَدانَد دلْ فَنَش
موم گردد بَهْرِ آن مُهْر آهَنَش

گویی‌یی دلْ گویَدَی که مَیْلِ او
چون دَرین شُد هرچه اُفْتَد باش گو

خویش را زین هم مُغَفَّل می‌کُند
در عِقالَش جانْ مُعَقَّل می‌کُند

گَر شود مات اَنْدَرین آن بوالْعَلا
آن نباشد مات باشد اِبْتِلا

یک بَلا از صد بَلایَش وا خَرَد
یک هُبوطَش بر مَعارج‌ها بَرَد

خامْ شوخی که رَهانیدَش مُدام
از خُمارِ صد هزارانْ زشتِ خام

عاقِبَت او پُخته و اُستاد شُد
جَست از رِقِّ جهانْ و آزاد شُد

از شَرابِ لایَزالی گشت مَست
شُد مُمَیِّز از خَلایقْ باز رَست

زِ اعْتِقادِ سُستِ پُر تَقْلیدَشان
وَزْ خیالِ دیدهٔ بی‌دیدَشان

ای عَجَب چه فَن زَنَد اِدْراکَشان
پیشِ جَزْر و مَدِّ بَحْرِ بی‌نِشان؟

زان بیابانْ این عِمارَت‌ها رَسید
مُلْک و شاهیّ و وزارت‌ها رَسید

زان بیابانِ عَدَمْ مُشتاقِ شوق
می‌رَسَند اَنْدَر شَهادتْ جَوْقْ جَوْق

کارَوان بر کارَوان زین بادیه
می‌رَسَد در هر مَسا و غادیه

آید و گیرد وُثاقِ ما گِرو
که رَسیدم نوبَتِ ما شُد تو رو

چون پسر چَشمِ خِرَد را بَر گُشاد
زود بابا رَخْت بر گَردون نَهاد

جادهٔ شاه است آن زین سو رَوان
وان از آن سو صادران و واردان

نیکْ بِنْگَر ما نِشَسته می‌رَویم
می‌نَبینی قاصِدِ جایِ نُویم

بَهْرِ حالی می‌نگیری رَاسِ مال
بلکه از بَهْرِ غَرَض‌ها در مَآل

پَس مُسافر این بُوَد ای رَهْ‌َپَرَست
که مَسیر و رُوش در مُسْتَقْبَل است

هم‌چُنان از پَردهٔ دلْ بی‌کَلال
دَمْ به دَمْ دَر می‌رَسَد خَیْلِ خیال

گَر نه تَصویراتْ از یک مَغْرسَند
در پِیِ هم سویِ دلْ چون می‌رَسَند؟

جَوْقْ جَوْقْ اِسْپاهِ تَصویراتِ ما
سویِ چَشمه‌یْ دلْ شِتابان از ظَما

جَرّه‌ها پُر می‌کُنند و می‌رَوَند
دایِما پیدا و پنهان می‌شوند

فِکْرها را اَخْتَرانِ چَرخْ دان
دایِر اَنْدَر چَرخِ دیگر آسْمان

سَعْد دیدی شُکر کُن ایثار کُن
نَحْس دیدی صَدْقه و اِسْتِغْفار کُن

ما کِه ییم این را؟ بیا ای شاهِ من
طالِعَم مُقْبِل کُن و چَرخی بِزَن

روح را تابان کُن از انَوارِ ماه
که زِ آسیبِ ذَنَب جانْ شُد سیاه

از خیال و وَهْم و ظَنْ بازَش رَهان
از چَهْ و جورِ رَسَن بازَش رَهان

تا زِ دِلْداریِّ خوبِ تو دلی
پَر بَرآرَد بَر پَرَد ز آب و گِلی

ای عَزیزِ مصر و در پیمانْ دُرُست
یوسُفِ مَظْلوم در زندانِ توست

در خَلاصِ او یکی خوابی بِبین
زود کَاللهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنین

هفت گاوِ لاغَریِّ پُر گَزَند
هفت گاوِ فَربَهَش را می‌خَورَند

هفت خوشه‌یْ خُشکِ زشتِ ناپَسَند
سُنْبُلاتِ تازه‌اَش را می‌چَرَند

قَحْطْ از مِصرش بَرآمَد ای عَزیز
هین مَباش ای شاهْ این را مُسْتَجیز

یوسُفَم در حَبْسِ تو ای شَهْ نِشان
هین زِ دَستانِ زَنانَم وارَهان

از سویِ عَرشی که بودم مَربَط او
شَهْوَتِ مادَر فَکَندم کِه اهْبِطوا

پَس فُتادم زان کَمالِ مُسْتَتِم
از فَنِ زالی به زندان رَحِم

روح را از عَرشْ آرَد در حَطیم
لاجَرَم کَیْدِ زنان باشد عَظیم

اَوَّل و آخِر هبُوطِ من زِ زَن
چون که بودم روح و چون گشتم بَدَن

بِشْنو این زاریِّ یوسُف در عِثار
یا بر آن یَعْقوبِ بی‌دل رَحْم آر

ناله از اِخْوان کُنم یا از زَنان؟
که فَکَندَندَم چو آدم از جِنان

زان مِثالِ بَرگِ دِیْ پَژمُرده‌ام
کَز بِهشتِ وَصْلْ گندم خورده‌ام

چون بِدیدَم لُطْف و اِکْرامِ تورا
وان سَلامِ سِلْم و پیغامِ تورا

من سِپَنْد از چَشمِ بَد کردم پَدید
در سِپَندَم نیز چَشمِ بَد رَسید

دافِعِ هر چَشمِ بَد از پیش و پَس
چَشم‌هایِ پُر خُمارِ توست و بَس

چَشمِ بَد را چَشمِ نیکویَت شَها
مات و مُسْتَاْصَل کُند نِعْمَ الدَّوا

بَلْ زِ چَشمَت کیمیاها می‌رَسَد
چَشمِ بَد را چَشمِ نیکو می‌کُند

چَشمِ شَهْ بر چَشمِ باز دل زَده ست
چَشمِ بازشْ سخت با هِمَّت شُده ست

تا زِ بَس هِمِّت که یابید از نَظَر
می‌نگیرد بازِ شَهْ جُز شیرِ نَر

شیرِچه؟ کان شاه‌بازِ مَعْنوی
هم شِکارِ توست و هم صَیْدَش تُوی

شُد صَفیرِ باز جانْ در مَرْجِ دین
نَعْره‌هایِ لا اُحِبُّ الْآفِلین

بازِ دل را که پِیِ تو می‌پَرید
از عَطایِ بی‌حَدَت چَشمی رَسید

یافت بینی بوی و گوش از تو سَماع
هر حِسی را قِسْمَتی آمد مُشاع

هر حِسی را چون دَهی رَهْ سویِ غَیْب
نَبْوَد آن حِس را فُتورِ مرگ و شَیْب

مالِکُ الْمُلْکی به حِسْ چیزی دَهی
تا که بر حِس‌ها کُند آن حِسْ شَهی