اَحْمقانه از سِنان رَحْمَت مَجو
زان شَهی جو کان بُوَد در دستِ او

باسِنان و تیغْ لابِه چون کُنی؟
کو اسیر آمد به دستِ آن سَنی

او به صَنْعَت آزَر است و من صَنَم
آلَتی کو سازَدَم من آن شَوَم

گَر مَرا ساغَر کُند ساغر شَوَم
وَرْ مرا خَنْجَر کُند خَنْجَر شَوَم

گر مَرا چَشمه کُند آبی دَهَم
وَرْ مرا آتش کُند تابی دَهم

گَر مرا باران کُنَد خَرمَن دَهَم
وَرْ مرا ناوَک کُند در تَنْ جَهَم

گَر مرا ماری کُند زَهر اَفْکَنم
وَرْ مرا یاری کُند خِدمَت کُنم

من چو کِلْکَم در میانِ اِصْبَعَیْن
نیستم در صَفِ طاعَت بَیْن بَیْن

خاک را مشغول کرد او در سُخَن
یک کَفی بِرْبود از آن خاکِ کُهَن

ساحِرانه دَر رُبود از خاکْدان
خاکْ مشغولِ سُخَن چون بی‌خودان

بُرد تا حَقْ تُربَتِ بی‌رای را
تا به مَکْتَب آن گُریزانْ پای را

گفت یَزدان که به عِلْمِ روشَنَم
که ترا جَلّادِ این خَلْقان کُنم

گفت یا رَب دُشمَنَم گیرند خَلق
چون فَشارم خَلْق را در مرگْ حَلْق

تو رَوا داری خداوندِ سَنی
که مرا مَبْغوض و دشمن‌رو کُنی؟

گفت اَسْبابی پَدید آرَم عِیان
از تَب و قولِنْج و سَرسام و سِنان

که بِگَردانَم نَظَرشان را زِ تو
در مَرض‌ها و سَبَبَ‌هایِ سه تو

گفت یا رب بَندگان هستند نیز
که سَبَب‌ها را بِدَرَّند ای عزیز

چَشمَشان باشد گُذاره از سَبَب
دَر گُذشته از حُجُب از فَضْلِ رَب

سُرمهٔ توحید از کَحّالِ حال
یافته رَسته زِ عِلَّت وِ اِعْتِلال

نَنْگَرَند اَنْدَر تَب و قولِنْج و سِل
راه نَدْهَند این سَبَب‌ها را به دل

زانک هر یک زین مَرَض‌ها را دَواست
چون دَوا نَپْذیرَد آن فِعْلِ قضاست

هَر مَرَض دارد دَوا می‌دان یَقین
چون دَوای رنجِ سَرما پوسْتین

چون خدا خواهد که مَردی بِفْسُرَد
سَردی از صد پوستین هم بُگْذَرَد

در وجودش لَرزه‌یی بِنْهَد که آن
نه به جامه بِه شود نَزْ آشیان

چون قَضا آیَد طَبیبْ اَبْلَه شود
وان دَوا در نَفْعْ هم گُمرَه شود

کِی شَود مَحْجوبْ اِدْراکِ بَصیر
زین سَبَب‌هایِ حِجابِ گول‌گیر؟

اَصْل بیند دیده چون اَکْمَل بُوَد
فَرع بیند چون که مَردْ اَحْوَل بُوَد