چارهٔ آن دلْ عَطایِ مُبْدِلی‌ست
دادِ او را قابلیَّت شَرط نیست

بلکه شَرطِ قابلیَّت دادِ اوست
داد لُبّ و قابلیَّت هست پوست

این که موسی را عصا ثُعبان شود
هَمچو خورشیدی کَفَش رَخشان شود

صد هزاران مُعْجِزاتِ اَنْبیا
کان نگُنجَد در ضَمیر و عقلِ ما

نیست از اَسْباب تَصْریفِ خداست
نیست‌ها را قابلیَّت از کجاست؟

قابلی گَر شَرطِ فِعْلِ حَق بُدی
هیچ مَعْدومی به هستی ناآمَدی

سُنَّتی بِنْهاد و اَسْباب و طُرُق
طالبان را زیرِ این اَزْرَقْ تُتُق

بیش‌تَر اَحْوالْ بر سُنَّت رَوَد
گاه قُدرتْ خارِقِ سُنَّت شود

سُنَّت و عادت نَهاده با مَزه
باز کرده خَرْقِ عادتْ مُعجزه

بی‌سَبَب گَر عِزّ به ما موصول نیست
قُدرت از عَزْلِ سَبَب مَعْزول نیست

ای گرفتارِ سَبَب بیرون مَپَر
لیکْ عَزْلِ آن مُسَبّب ظَنْ مَبَر

هر چه خواهد آن مُسَبّب آوَرَد
قُدرتِ مُطْلَقْ سَبَب‌ها بَر دَرَد

لیکْ اَغْلَب بر سَبَب رانَد نَفاذ
تا بِدانَد طالبی جُستن مُراد

چون سَبَب نَبْوَد چه رَهْ جویَد مُرید؟
پَس سَبَب در راه می‌باید بِدید

این سَبَب‌ها بر نَظَرها پَرده‌هاست
که نه هر دیدارِ صُنعَش را سِزاست

دیده‌‌یی باید سَبَب سوراخ کُن
تا حُجُب را بَر کَنَد از بیخ و بُن

تا مُسَبِب بیند اَنْدَر لامَکان
هَرزِه دانَد جَهْد و اِکْساب و دُکان

از مُسَبّب می‌رَسَد هر خیر و شَر
نیست اَسْباب و وَسایِط ای پدر

جُز خیالی مُنْعَقِد بر شاه‌راه
تا بِمانَد دورِغَفْلَت چند گاه