۵۶۴ بار خوانده شده
بخش ۱۱۶ - بیان آنک نفس آدمی بجای آن خونیست کی مدعی گاو گشته بود و آن گاو کشنده عقلست و داود حقست یا شیخ کی نایب حق است کی بقوت و یاری او تواند ظالم را کشتن و توانگر شدن به روزی بی‌کسب و بی‌حساب
نَفْسِ خود را کُش جهان را زنده کُن
خواجه را کُشته‌ست او را بَنده کُن
مُدَّعیِّ گاوْ نَفْسِ توست هین
خویشتن را خواجه کرده‌ست و مِهین
آن کُشنده‌یْ گاوْ عقلِ توست رو
بر کُشنده‌یْ گاوِ تَنْ مُنْکِر مَشو
عقلْ اسیر است و هَمی‌خواهد زِ حَق
روزی یی بی رَنْج و نِعْمَت بر طَبَق
روزیِ بی‌رَنجِ او موقوفِ چیست؟
آن کِه بُکْشَد گاو را کَاصْلِ بَدی‌ست
نَفْس گوید چون کُشی تو گاوِ من؟
زان که گاوِ نَفْس باشد نَقْشِ تَن
خواجه‌زاده‌یْ عقلْ مانده بی‌نَوا
نَفْسِ خونی خواجه گشت و پیشوا
روزیِ بی‌رَنْج می‌دانی که چیست؟
قوتِ اَرْواح است و اَرْزاقِ نَبی‌ست
لیکْ موقوف است بر قُربانِ گاو
گنج اَنْدَر گاو دان ای کُنج‌کاو
دوش چیزی خورده‌ام وَرْ نه تمام
دادَمی در دستِ فَهْمِ تو زِمام
دوش چیزی خورده‌اَم افسانه است
هرچه می‌آید زِ پنَهان خانه است
چَشمْ بر اَسْباب از چه دوختیم
گَر زِ خوشْ‌چَشمانْ کِرِشْم آموختیم؟
هست بر اسْبابْ اَسْبابی دِگَر
در سَبَب مَنْگَر دَران اَفْکَن نَظَر
اَنْبیا در قَطْعِ اَسْباب آمدند
مُعْجزاتِ خویشْ بر کیوان زدند
بی‌سَبَب مَر بَحْر را بِشْکافتند
بی زِراعَت چاشِ گندم یافتند
ریگ‌ها هم آرْد شُد از سَعی‌شان
پَشْمِ بُز ابریشم آمد کَشْ‌کَشان
جُمله قرآن هست در قَطْعِ سَبَب
عِزِّ درویش و هَلاکِ بولَهَب
مُرغِ بابیلی دو سه سنگ اَفْکَنَد
لَشکرِ زَفْتِ حَبَش را بِشْکَنَد
پیل را سوراخْ سوراخ اَفْکَند
سنگِ مُرغی کو به بالا پَر زَنَد
دُمِّ گاوِ کُشته بر مَقْتول زَن
تا شود زنده همان دَمْ در کَفَن
حَلْقْ‌بُبْریده جَهَد از جایِ خویش
خونِ خود جویَد زِ خونْ‌پالایِ خویش
هم چُنین ز آغازِ قُرآن تا تَمام
رَفْضِ اَسْباب است و عِلَّت وَالسَّلام
کشفِ این نَزْ عقلِ کاراَفْزا شود
بَندگی کُن تا ترا پیداشود
بَندِ مَعْقولات آمد فَلْسفی
شَهْسوارِ عقلِ عقل آمد صَفی
عقلِ عَقلَت مَغْز و عقلِ توست پوست
مَعْدهٔ حیوان همیشه پوستْ‌جوست
مَغْزجویْ از پوست دارد صد مَلال
مَغْزْ نَغْزان را حَلال آمد حَلال
چون که قِشْرِ عقلْ صد بُرهان دَهَد
عقلِ کُلْ کِی گام بی ایقان نَهَد؟
عقلْ دَفترها کُند یک سَر سیاه
عقلِ عقلْ آفاق دارد پُر زِ ماه
از سیاهی وَزْ سپیدی فارغ است
نورِ ماهَش بر دل و جانْ بازغ است
این سیاه و این سِپید اَرْ قَدْر یافت
زان شبِ قَدْر است کَاخْتَروار تافت
قیمَتِ هَمْیان و کیسه از زَر است
بی زِ زَرْ هَمْیان و کیسه اَبْتَر است
هم چُنان که قَدْرِ تَن از جان بُوَد
قَدْرِ جانْ از پَرتوِ جانان بُوَد
گَر بُدی جانْ زنده بی پَرتو کُنون
هیچ گفتی کافِران را مَیِّتون؟
هین بِگو که ناطِقه جو می‌کَند
تا به قَرنی بَعدِ ما آبی رَسَد
گَرچه هر قَرنی سُخَن‌آری بُوَد
لیکْ گُفتِ سالِفانْ یاری بُوَد
نه که هم توریت و اِنْجیل و زَبور
شُد گواهِ صِدْقِ قُرآن ای شَکور؟
روزیِ بی‌رَنج جو و بی‌حِساب
کَزْ بِهِشتَت آوَرَد جِبْریلْ سیب
بلکه رِزْقی از خداوندِ بهشت
بی‌صُداعِ باغْبان بی رَنجِ کِشت
زان که نَفْعِ نان در آن نان دادِ اوست
بِدْهَدَت آن نَفْع بی توسیطِ پوست
ذوقْ پنهانْ نَقْشِ نان چون سُفره‌یی‌ست
نانِ بی سُفره وَلی را بَهره‌یی‌ست
رِزْقِ جانی کِی بَری با سَعی و جُست
جُز به عَدلِ شیخ کو داوودِ توست؟
نَفْس چون با شیخ بینَد گامِ تو
از بُنِ دندان شود او رامِ تو
صاحِبِ آن گاو رامْ آن گاه شُد
کَزْ دَمِ داوود او آگاه شُد
عقلْ گاهی غالِب آید در شِکار
برسَگِ نَفْسَت که باشد شیخْ یار
نَفْسْ اَژدَرهاست با صد زور و فَن
رویِ شیخْ او را زُمرّدْ دیده کَن
گَر تو صاحبْ گاو را خواهی زَبون
چون خَران سیخَش کُن آن سو ای حَرون
چون به نزدیکِ وَلیُ اللهْ شود
آن زبانِ صد گَزَش کوتَهْ شود
صد زبان و هر زبانَش صد لُغَت
زَرْق و دَستانَش نَیایَد در صِفَت
مُدَّعیِّ گاوِ نَفْس آمد فَصیح
صد هزاران حُجَّت آرَد ناصَحیح
شهر را بِفْریبَد اِلّا شاه را
رَهْ نَتانَد زد شَهِ آگاه را
نَفْس را تَسْبیح و مُصْحَف در یَمین
خَنْجَر و شمشیر اَنْدَر آسْتین
مُصْحَف و سالوسِ او باور مَکُن
خویش با او هم‌سِر و هم‌سَر مَکُن
سویِ حوضَت آوَرَد بَهرِ وضو
وَنْدَر اَنْدازد تورا در قَعْرِ او
عقلْ نورانیّ و نیکو طالِب است
نَفْسِ ظُلْمانی بَرو چون غالِب است؟
زان که او در خانه عقلِ تو غریب
بر دَرِ خود سگ بُوَد شیرِ مَهیب
باش تا شیرانْ سویِ بیشه رَوَند
وین سَگانِ کور آن جا بِگْرَوَند
مَکْرِ نَفْس و تَنْ نَدانَد عامِ شهر
او نگردد جُز به وَحْیُ الْقَلْبْ قَهْر
هر کِه جِنْسِ اوست یارِ او شود
جُز مگر داوود کان شَیخَت بُوَد
کو مُبَدَّل گشت و جِنْسِ تَنْ نَمانْد
هر کِه را حَق در مَقامِ دل نِشانْد
خَلْقْ جُمله عِلَّتی‌اَند از کَمین
یارِ علَّت می‌شود عِلَّتْ یَقین
هر خَسی دَعویِّ داوودی کُند
هر کِه بی تَمییز کَف در وِیْ زَنَد
از صَیادی بِشْنَود آوازِ طَیْر
مُرغِ اَبْله می‌کُند آن سویْ سَیْر
نَقْد را از نَقْل نَشْناسَد غَوی‌ست
هین از او بُگْریز اگَر چه مَعْنوی‌ست
رُسْته و بَر بَسته پیشِ او یکی‌ست
گَر یَقین دَعْوی کُند او در شکی‌ست
این چُنین کَس گَر ذَکیِّ مُطْلَق است
چونَش این تَمییز نَبْوَد اَحْمَق است
هین ازو بُگْریز چون آهو زِ شیر
سویِ او مَشْتاب ای دانا دلیر
اگر سوالی داری، اینجا بپرس.
خواجه را کُشته‌ست او را بَنده کُن
مُدَّعیِّ گاوْ نَفْسِ توست هین
خویشتن را خواجه کرده‌ست و مِهین
آن کُشنده‌یْ گاوْ عقلِ توست رو
بر کُشنده‌یْ گاوِ تَنْ مُنْکِر مَشو
عقلْ اسیر است و هَمی‌خواهد زِ حَق
روزی یی بی رَنْج و نِعْمَت بر طَبَق
روزیِ بی‌رَنجِ او موقوفِ چیست؟
آن کِه بُکْشَد گاو را کَاصْلِ بَدی‌ست
نَفْس گوید چون کُشی تو گاوِ من؟
زان که گاوِ نَفْس باشد نَقْشِ تَن
خواجه‌زاده‌یْ عقلْ مانده بی‌نَوا
نَفْسِ خونی خواجه گشت و پیشوا
روزیِ بی‌رَنْج می‌دانی که چیست؟
قوتِ اَرْواح است و اَرْزاقِ نَبی‌ست
لیکْ موقوف است بر قُربانِ گاو
گنج اَنْدَر گاو دان ای کُنج‌کاو
دوش چیزی خورده‌ام وَرْ نه تمام
دادَمی در دستِ فَهْمِ تو زِمام
دوش چیزی خورده‌اَم افسانه است
هرچه می‌آید زِ پنَهان خانه است
چَشمْ بر اَسْباب از چه دوختیم
گَر زِ خوشْ‌چَشمانْ کِرِشْم آموختیم؟
هست بر اسْبابْ اَسْبابی دِگَر
در سَبَب مَنْگَر دَران اَفْکَن نَظَر
اَنْبیا در قَطْعِ اَسْباب آمدند
مُعْجزاتِ خویشْ بر کیوان زدند
بی‌سَبَب مَر بَحْر را بِشْکافتند
بی زِراعَت چاشِ گندم یافتند
ریگ‌ها هم آرْد شُد از سَعی‌شان
پَشْمِ بُز ابریشم آمد کَشْ‌کَشان
جُمله قرآن هست در قَطْعِ سَبَب
عِزِّ درویش و هَلاکِ بولَهَب
مُرغِ بابیلی دو سه سنگ اَفْکَنَد
لَشکرِ زَفْتِ حَبَش را بِشْکَنَد
پیل را سوراخْ سوراخ اَفْکَند
سنگِ مُرغی کو به بالا پَر زَنَد
دُمِّ گاوِ کُشته بر مَقْتول زَن
تا شود زنده همان دَمْ در کَفَن
حَلْقْ‌بُبْریده جَهَد از جایِ خویش
خونِ خود جویَد زِ خونْ‌پالایِ خویش
هم چُنین ز آغازِ قُرآن تا تَمام
رَفْضِ اَسْباب است و عِلَّت وَالسَّلام
کشفِ این نَزْ عقلِ کاراَفْزا شود
بَندگی کُن تا ترا پیداشود
بَندِ مَعْقولات آمد فَلْسفی
شَهْسوارِ عقلِ عقل آمد صَفی
عقلِ عَقلَت مَغْز و عقلِ توست پوست
مَعْدهٔ حیوان همیشه پوستْ‌جوست
مَغْزجویْ از پوست دارد صد مَلال
مَغْزْ نَغْزان را حَلال آمد حَلال
چون که قِشْرِ عقلْ صد بُرهان دَهَد
عقلِ کُلْ کِی گام بی ایقان نَهَد؟
عقلْ دَفترها کُند یک سَر سیاه
عقلِ عقلْ آفاق دارد پُر زِ ماه
از سیاهی وَزْ سپیدی فارغ است
نورِ ماهَش بر دل و جانْ بازغ است
این سیاه و این سِپید اَرْ قَدْر یافت
زان شبِ قَدْر است کَاخْتَروار تافت
قیمَتِ هَمْیان و کیسه از زَر است
بی زِ زَرْ هَمْیان و کیسه اَبْتَر است
هم چُنان که قَدْرِ تَن از جان بُوَد
قَدْرِ جانْ از پَرتوِ جانان بُوَد
گَر بُدی جانْ زنده بی پَرتو کُنون
هیچ گفتی کافِران را مَیِّتون؟
هین بِگو که ناطِقه جو می‌کَند
تا به قَرنی بَعدِ ما آبی رَسَد
گَرچه هر قَرنی سُخَن‌آری بُوَد
لیکْ گُفتِ سالِفانْ یاری بُوَد
نه که هم توریت و اِنْجیل و زَبور
شُد گواهِ صِدْقِ قُرآن ای شَکور؟
روزیِ بی‌رَنج جو و بی‌حِساب
کَزْ بِهِشتَت آوَرَد جِبْریلْ سیب
بلکه رِزْقی از خداوندِ بهشت
بی‌صُداعِ باغْبان بی رَنجِ کِشت
زان که نَفْعِ نان در آن نان دادِ اوست
بِدْهَدَت آن نَفْع بی توسیطِ پوست
ذوقْ پنهانْ نَقْشِ نان چون سُفره‌یی‌ست
نانِ بی سُفره وَلی را بَهره‌یی‌ست
رِزْقِ جانی کِی بَری با سَعی و جُست
جُز به عَدلِ شیخ کو داوودِ توست؟
نَفْس چون با شیخ بینَد گامِ تو
از بُنِ دندان شود او رامِ تو
صاحِبِ آن گاو رامْ آن گاه شُد
کَزْ دَمِ داوود او آگاه شُد
عقلْ گاهی غالِب آید در شِکار
برسَگِ نَفْسَت که باشد شیخْ یار
نَفْسْ اَژدَرهاست با صد زور و فَن
رویِ شیخْ او را زُمرّدْ دیده کَن
گَر تو صاحبْ گاو را خواهی زَبون
چون خَران سیخَش کُن آن سو ای حَرون
چون به نزدیکِ وَلیُ اللهْ شود
آن زبانِ صد گَزَش کوتَهْ شود
صد زبان و هر زبانَش صد لُغَت
زَرْق و دَستانَش نَیایَد در صِفَت
مُدَّعیِّ گاوِ نَفْس آمد فَصیح
صد هزاران حُجَّت آرَد ناصَحیح
شهر را بِفْریبَد اِلّا شاه را
رَهْ نَتانَد زد شَهِ آگاه را
نَفْس را تَسْبیح و مُصْحَف در یَمین
خَنْجَر و شمشیر اَنْدَر آسْتین
مُصْحَف و سالوسِ او باور مَکُن
خویش با او هم‌سِر و هم‌سَر مَکُن
سویِ حوضَت آوَرَد بَهرِ وضو
وَنْدَر اَنْدازد تورا در قَعْرِ او
عقلْ نورانیّ و نیکو طالِب است
نَفْسِ ظُلْمانی بَرو چون غالِب است؟
زان که او در خانه عقلِ تو غریب
بر دَرِ خود سگ بُوَد شیرِ مَهیب
باش تا شیرانْ سویِ بیشه رَوَند
وین سَگانِ کور آن جا بِگْرَوَند
مَکْرِ نَفْس و تَنْ نَدانَد عامِ شهر
او نگردد جُز به وَحْیُ الْقَلْبْ قَهْر
هر کِه جِنْسِ اوست یارِ او شود
جُز مگر داوود کان شَیخَت بُوَد
کو مُبَدَّل گشت و جِنْسِ تَنْ نَمانْد
هر کِه را حَق در مَقامِ دل نِشانْد
خَلْقْ جُمله عِلَّتی‌اَند از کَمین
یارِ علَّت می‌شود عِلَّتْ یَقین
هر خَسی دَعویِّ داوودی کُند
هر کِه بی تَمییز کَف در وِیْ زَنَد
از صَیادی بِشْنَود آوازِ طَیْر
مُرغِ اَبْله می‌کُند آن سویْ سَیْر
نَقْد را از نَقْل نَشْناسَد غَوی‌ست
هین از او بُگْریز اگَر چه مَعْنوی‌ست
رُسْته و بَر بَسته پیشِ او یکی‌ست
گَر یَقین دَعْوی کُند او در شکی‌ست
این چُنین کَس گَر ذَکیِّ مُطْلَق است
چونَش این تَمییز نَبْوَد اَحْمَق است
هین ازو بُگْریز چون آهو زِ شیر
سویِ او مَشْتاب ای دانا دلیر
این گوهر را بشنوید
این گوهر را با صدای خود، برای دیگران به یادگار بگذارید.
برای ضبط گوهر با صدای خود، لطفا به حساب کاربری وارد شوید.
گوهر قبلی:بخش ۱۱۵ - قصاص فرمودن داود علیه السلام خونی را بعد از الزام حجت برو
گوهر بعدی:بخش ۱۱۷ - گریختن عیسی علیه السلام فراز کوه از احمقان
نظرها و حاشیه ها
شما نخستین حاشیه را بنویسید.
