چون شَنید آن مُرغْ کان طوطی چه کرد
پَسْ بِلَرزید، اوفْتاد و گشت سَرد

خواجه چون دیدَش فُتاده هم‌چُنین
بَر جَهید و زد کُلَه را بر زمین

چون بِدین رَنگ و بِدین حالَش بِدید
خواجه بَر جست و گریبان را دَرید

گفت ای طوطیِّ خوبِ خوش‌حَنین
این چه بودَت این؟ چرا گشتی چُنین؟

ای دَریغا مُرغِ خوش‌آوازِ من
ای دَریغا هَمدَم و هم‌رازِ من

ای دَریغا مُرغِ خوش‌اَلْحانِ من
راحِ روح و روضه و رَیْحانِ من

گَر سُلَیمان را چُنین مُرغی بُدی
کِی خود او مشغولِ آن مُرغان شُدی؟

ای دَریغا مُرغْ کَارْزان یافتم
زود رویْ از رویِ او بَرتافتم

ای زبان تو بَسْ زیانی بر وَری
چون تویی گویا، چه گویم منْ تو را؟

ای زبان هم آتش و هم خَرمَنی
چند این آتش دَرین خَرمَن زنی؟

در نَهانْ جان از تو اَفْغان می‌کُند
گَرچه هرچه گویی‌اَش آن می‌کُند

ای زبان هم گنجِ بی‌پایان تویی
ای زبان هم رَنجِ بی‌دَرمان تویی

هم صَفیر و خُدعۀ مُرغان تویی
هم اَنیسِ وَحشتِ هِجْران تویی

چند اَمانَم می‌دَهی ای بی‌امان؟
ای تو زِهْ کرده به کینِ من کَمان

نَکْ بِپَرّانیده‌‌یی مُرغِ مرا
در چَراگاهِ سِتَم کَم کُن چَرا

یا جوابِ من بِگو، یا دادْ دِهْ
یا مرا زَاسْبابِ شادی یادْ دِهْ

ای دَریغا نورِ ظُلْمَت‌سوزِ من
ای دَریغا صُبحِ روزْاَفْروزِ من

ای دَریغا مُرغِ خوش‌پَروازِ من
زِانْتِها پَرّیده تا آغازِ من

عاشقِ رنج است نادان تا اَبَد
خیز لا اُقْسِمْ بِخوان تا فی کَبَد

از کَبَد فارغ بُدَم با رویِ تو
وَزْ زَبَد صافی بُدَم در جویِ تو

این دَریغاها خیالِ دیدن است
وَزْ وجودِ نَقْدِ خود بُبْریدن است

غَیرتِ حَق بود و با حَقْ چاره نیست
کو دلی کَزْ حُکْمِ حَقْ صد پاره نیست؟

غَیرت آن باشد که او غیرِ همه‌ست
آن کِه اَفْزون از بَیان و دَمدَمه‌ست

ای دَریغا اشکِ منْ دریا بُدی
تا نِثارِ دِلْبَرِ زیبا بُدی

طوطیِ من مُرغِ زیرکْسارِ من
تَرجُمانِ فِکْرت و اسرارِ من

هرچه روزی داد و ناداد آیَدَم
او زِ اَوَّل گفته تا یاد آیَدَم

طوطی‌یی کایَد زِ وَحیْ آوازِ او
پیش از آغازِ وجودْ آغازِ او

اَنْدَرونِ توست آن طوطی نَهان
عکسِ او را دیده تو بر این و آن

می بَرَد شادیْت را تو شاد ازو
می‌پَذیری ظُلْم را چون دادْ ازو

ای کِه جان را بَهرِ تَنْ می‌سوختی
سوختی جان را و تَنْ اَفْروختی

سوختم من، سوخته خواهد کسی
تا زِ من آتش زَنَد اَنْدَر خَسی؟

سوخته چون قابِلِ آتش بُوَد
سوخته بِسْتانْ که آتش‌کَش بُوَد

ای دَریغا، ای دَریغا، ای دَریغ
کان چُنان ماهی نَهان شُد زیرِ میغ

چون زَنَم دَمْ کآتَشِ دلْ تیز شُد؟
شیرِ هَجْر آشفته و خون‌ریز شُد

آن کِه او هُشیارْ خود تُند است و مَست
چون بُوَد چون او قَدَح گیرد به دست؟

شیرِ مَستی کَزْ صِفَت بیرون بُوَد
از بَسیطِ مَرغْزار اَفْزون بُوَد

قافیه‌اَنْدیشَم و دِلْدارِ من
گویَدَم مَنْدیش جُز دیدارِ من

خوش نِشینْ ای قافیه‌اَنْدیشِ من
قافیه‌یْ دولَت تویی در پیشِ من

حَرفْ چِه بْوَد؟ تا تو اَنْدیشی ازان؟
حَرفْ چِه بْوَد؟ خارِ دیوارِ رَزان

حَرف و صوت و گفت را بَرهَم زَنَم
تا که بی‌این هر سه با تو دَم زَنَم

آن دَمی کَزْ آدَمَش کردم نَهان
با تو گویم، ای تو اسرارِ جهان

آن دَمی را که نگفتم با خَلیل
وان غَمی را که نَدانَد جِبْرَئیل

آن دَمی کَزْ وِیْ مَسیحا دَم نَزَد
حَقْ زِ غَیرتْ نیز بی‌ما هم نَزَد

ما چه باشد در لُغَت؟ اِثْبات و نفی
من نه اِثْباتَم، مَنَم بی‌ذات و نَفی

من کسی در ناکَسی دَریافتم
پَس کسی در ناکَسی دَربافتم

جُمله شاهانْ بَندۀ بَنده‌یْ خودند
جُمله خَلْقانْ مُردۀ مُرده‌یْ خودند

جُمله شاهانْ پَستْ پَستِ خویش را
جُمله خَلْقان مَستْ مَستِ خویش را

می‌شود صَیّادْ مُرغان را شکار
تا کُند ناگاه ایشان را شکار

بی‌دِلان را دِلْبَران جُسته به جان
جُمله مَعشوقانْ شکارِ عاشقان

هرکِه عاشقْ دیدی‌اَش، معشوق دان
کو به نِسْبَت هست هم این و هم آن

تِشنگانْ گَر آب جویَند از جهان
آب جویَد هم به عالَمْ تِشنگان

چون که عاشقْ اوست، تو خاموش باش
او چو گوشَت می‌کَشَد، تو گوش باش

بَند کُن چون سَیْل سَیْلانی کُند
وَرْنه رُسواییّ و ویرانی کُند

من چه غم دارم که ویرانی بُوَد؟
زیرِ ویرانْ گنجِ سُلْطانی بُوَد

غَرقِ حَقْ خواهد که باشد غَرق‌تَر
هَمچو موجِ بَحْرِ جانْ زیر و زَبَر

زیرِ دریا خوش‌تَر آید یا زَبَر؟
تیرِ او دِلْکَش‌تَر آید یا سِپَر؟

پاره کرده‌یْ وَسوَسه باشی دِلا
گَر طَرَب را باز دانی از بَلا

گَر مُرادت را مَذاقِ شِکَّر است
بی‌مُرادی نه مُرادِ دِلْبَر است؟

هر سِتاره‌ش خون‌بَهایِ صد هِلال
خونِ عالَم ریختن او را حَلال

ما بَها و خون‌بَها را یافتیم
جانِبِ جانْ‌باختن بِشْتافتیم

ای حَیاتِ عاشقانْ در مُردگی
دلْ نَیابی جُز که در دلْ‌بُردگی

من دِلَش جُسته به صد ناز و دَلال
او بَهانه کرده با من از مَلال

گفتم آخِر غَرقِ توست این عقل و جان
گفت رو، رو بر من این اَفْسون مَخوان

من نَدانَم آنچه اندیشیده‌یی؟
ای دو دیده دوست را چون دیده‌یی؟

ای گِران جانْ خوار دیدَسْتی وِرا
زان که بَسْ اَرْزان خَریدَستی وِرا

هرکِه او اَرْزان خَرَد، اَرْزان دَهَد
گوهری، طِفْلی به قُرصی نان دَهَد

غَرقِ عشقی‌اَم که غَرق است اَنْدَرین
عشق‌هایِ اَوَّلین و آخِرین

مُجْمَلَش گفتم، نکردم زان بَیان
وَرْنه هم اَفْهام سوزد، هم زبان

من چو لب گویم، لبِ دَریا بُوَد
من چو لا گویم، مُراد اِلّا بُوَد

من زِ شیرینی نِشَستم روتُرُش
من زِ بسیاریِّ گُفتارَم خَمُش

تا که شیرینیِّ ما از دو جهان
در حِجابِ روتُرُش باشد نَهان

تا که در هر گوش نایَد این سُخُن
یک هَمی‌گویم زِ صد سِرِّ لَدُن