۲۵۲ بار خوانده شده

شمارهٔ ۱۴۸ - وقال ایضا یمدح السلطان جلال الدنیاوالدین منکرنی بن محمدبن خوارزمشاه

بسیط روی زمین بازگشت آبادان
بیمن سایۀ چترخدایگان جهان

کنندتهنیت یکدگر همی بحیات
بقیّتی که ز انسان بماند و اَز حیوان

پدیدمی شودآثار نسل وحَرث وجود
ازآن سپس که برو زد صواعق بطلان

زباغ سلطنت این یک نهال سربکشید
که برگ او همه عدلست وبار او احسان

جهانیان همه درسایه اش گریخته اند
چنانکه مرغ خزد در پناه سروبنان

برای بندگی درگهش دگرباره
زسرگرفت طبیعت توالد انسان

چوآفتاب،یقین شدکه نسل آدم را
بهست سایۀ شاه از وجود چار ارکان

خدایگان سلاطین مشرق ومغرب
که آب باغچۀ سلطنت دهد زسنان

جلال دنیی ودین منکبرنی آن شاهی
که ایزدش بسزا کرد برجهان سلطان

چوآفتاب نیاساید از سفر زیرا
بشرق وغرب چوتیغش همیرسد فرمان

چوغنچه نیست که دل درحریرچین بندد
چوگوهرست که پولاد باشدش خفتان

عجب مدارگرازرحشۀ جبین مبینش
عوض گرفت ینابیع چشمۀ حیوان

گهرکه بسترخاراوجامه آهن ساخت
زتاج شاهان برتخت زرگرفت مکان

زهی معارج قَدرت و رای طورکمال
زهی معانی خوبت برون زحصر بیان

کمینه کورۀ بأس توگرم سیر اثیر
نخست پایۀ بام توغرفۀ کیوان

زهیبت تودل شیرآسمان همه وقت
چنانکه شیرعلم روز باد در خفقان

تراست قبّۀ قدری که ماه منجوقش
نشدگرفته بخمّ کمند و هم وگمان

زبان که نیست لبالب زگوهرمدحت
سزای تیغ بود همچو دستۀ دندان

سخاوتت بسلم درعدم همی بخشد
زری که نقدوجودش نگشت سکّۀ کان

ازآن زسنگ فسان تیزمیشودخنجر
که ظنّ بردکه دل خصم تست سنگ فسان

بعهدعدل توگرگ ازپی خوش آمدمیش
چوخرس مصطبه بازی کند بچوب شبان

زبان تیغ ترا نکته مغزدار آمد
چو با دماغ بداندیشِ مُلک کرد قران

کمندشاه به یک سلک درکشددرتاب
چومهره گردن فغفور و قیصر و خاقان

فلک الاچق خودچو زند برابر شاه
که جز زقرص مهش نیست وجه یک شبه نان

درست زرکه نهی نام شاه دردهنش
چوگل،زشادی باز اوفتد زخنده ستان

زشوق نام تو،منبرهمیشه درمحراب
چوکودکان همه آدینه خواهد از یزدان

جهان ستانا ایزد ترا فرستادست
که چارحدّ جهان ملک تست روبستان

گواه ملک توعدلست،هرکجاخواهی
بنیک محضری خودگواه می گذران

توعمرنوح بیابی ازآنکه درعالم
عمارت از تو پدید آمد از پس طوفان

تو داد منبراسلام بستدی زصلیب
توبرگرفتی ناقوس رازجای اذان

حجاب ظلم،توبرداشتی زچهرۀ عدل
نقاب کفر،توبگشادی ازرخ ایمان

اگرنبودی سعی تو،حلقۀ کعبه
چونعل زیرسم خربمانده بودنهان

وگرنبودی شمشیرتوکه کردی فرق؟
میان زند زرادشت ومصحف عثمان

ز بازوی تو قوی گشت بازوی اسلام
که ازتصادم کفّارگشته بد ویران

بجوی ملک زتیغ توآب باز آمد
چنانکه جان گلستان زقطرۀ باران

بسیط خاک چویک روزه راه لشکرتست
چه مایه ملک ترازان زیادت ونقصان

براق عظم توگامی که برگرفت زهند
نهادگام دوم بر اقاصی ارّان

که بودجزتوزشاهان روزگارکه داد
قضیم اسب زتفلیس وآب ازعمّان؟

درست شدکه توخورشیدی وبرین دعوی
زآفتابم روشن ترست صدبرهان

نخست آنکه همه اهل عقل متّفقند
که بی وجود تو عالم نباشد آبادان

دوم که تاختن توزشرق تاغربست
بروزگاری اندک زامتداد زمان

سوم که روی مبارک بهرکجا آری
فراز وشیبت چون بحرو بر بودیکسان

چهارم آنکه جهانرابتیغ بگرفتی
که برنتافتی ازهیچ آفریده عنان

دلیل پنجم زرپاشی وگهربخشی
فزون زحوصلۀ آزومکنت امکان

ششم که چون بدرفشید نور رایت تو
گرفت ظلمت ظلم ازحدود دهرکران

بهفتم آنکه چوتنها زپیش بخرامی
ستاره وارشود لشکر از پی تو روان

عجبترآنکه چوخورشیدتیغ خواهدزد
دو صبح،خلق جهانرا خبرکنند ازآن

توتاختن بسردشمنان چنان آری
... ان

زلعب تیغ تودرضرب،خصم شهماتست
باسب وپیل چه حاجت،یکی پیاده بران

عجب مدارگرآواره گشت لشکرخصم
چوتیغ سبز تو افکند سایه برسرشان

شکوفه هاراجزریختن نباشدروی
چوبرگ سبز برآورد شاخ در بستان

عدوبرهنه وبی برگ وریخته زبرت
چنان بجست که گلبن زدست بادخزان

ددی زسایۀ یزدان چگونه نگریزد
چو می گریزد از سایۀ عمرشیطان

تبارک الله روزی که درهزاهز جنگ
زخاک وگردشودچشم آسمان حیران

زتیرشخص دلیران نهان چوخوشه زداس
زنیزه چشم یلان سفته همچو جزع یمان

خم کمندکنداعتناق حبل ورید
لب خدنگ زند بوسه بررگ شریان

فتاده خودچون اَنگشتوانۀ درزی
شکسته تارک و بر وی زنوک نیزه نشان

چوزیر رایت فصّاد زیر هر بیرق
هزارچشمۀ خون ازعروق گشته روان

شکسته گردن و افتاده چشمها بیرون
ز زخم گرز، چونرگس حسودبی سامان

یکی گلاب زن آسا کمند درگردن
یکی قِنینه صفت خون دل چکان زدهان

بدست تیغ،گریبان زندگی شده چاک
بپای عمردرافتاده دامن خذلان

دلاوران راجسته گه گشادخدنگ
بسان غنچۀ گل آتش ازسرپیکان

شکافته سرومغزش زاستخوان پیدا
بشکل پسته وازپردلی دولب خندان

یکی بتیرخدنگ ازدَرق کندکفگیر
یکی بگرز زآیینه می زندپنگان

تو می روی ظفرازپیش توروان چپ وراست
چنان پیاده که درپیش شه کندجولان

گهی به گرزکنی باشگونه برسر،خود
گهی به نیزه بزخم اندر آکنی خفتان

زگردلشکرتوخاک بر دهان فکند
فلک چوخواهد از زخم خنجر تو امان

بگاه آنکه نهدخوان مرگ،دست اجل
صدای کوس صلا در دهد به پیر و جوان

زچهره ها ترشی وز سنان ها تیزی
زتیغ سبزۀ خوان وزمبارزان مهمان

گرفته ازپی رمح،آتش سنان بالا
حسود خام طمع راجگر برآن بریان

بلخت درکشنندآرزوبکاسۀ سر
که هرکه لختی ازآن خوردسرگشت زجان

میان ببنددرمح تووهم ازسرپای
بطیرووحش رساندنوالۀ سرِخوان

بگوش حکم تووانتظارفرمانت
ظفرگشاده بُوَدچشم وفتح بسته دهان

زهی زفکرت مدح تواهل معنی را
دماغهاشده چون گنبد نگارستان

اگرچه گوهرناسفته نظم نتوان کرد
بفرّمدح توشدنظم این سخن آسان

چو بنده مدح توگویدمخدّرات بهشت
زذوق این سخنش بوسه می دهند لبان

خدایگانا ! عالم غریق وجود تواند
مرابه تنها برساحل نیاز ممان

بخاص وعام جهان می رسدعوارف شاه
نصیب بندۀ مخلص چرابودحرمان؟

اگردعای توگویدهمیشه دورفلک
بجای خویش بودآن دعاوصدچندان

چه گرنباشدازبهرجان درازی شاه
کسی نخواهدجاویدچرخ را دوران
اگر سوالی داری، اینجا بپرس.
این گوهر را بشنوید

این گوهر را با صدای خود، برای دیگران به یادگار بگذارید.

برای ضبط گوهر با صدای خود، لطفا به حساب کاربری وارد شوید.

گوهر قبلی:شمارهٔ ۱۴۷ - و قال ایضآ یمدح الصّدر السّعید صدر الّدین عمر الخجندی
گوهر بعدی:شمارهٔ ۱۴۹ - ایضاً له یمدح الصّاحب تاج الدّین شرف الملک علی بن کریم الشرق
نظرها و حاشیه ها
شما نخستین حاشیه را بنویسید.