غُلامِ پاسْبانانم، که یارَم پاسْبانَستی
به چُستیّ و به شَبْخیزی، چو ماه و اَخْتَرانَسْتی

غُلامِ باغْبانانم، که یارَم باغْبانَسْتی
به تَرّیّ و به رَعنایی، چو شاخِ اَرغَوانَسْتی

نباشد عاشقی عیبی، وَگَر عیب است تا باشد
که نَفْسَم عیب دان آمد، وَیارم غَیب دانَسْتی

اگر عیبِ همه عالَم تو را باشد، چو عشق آمد
بِسوزَد جُمله عیبَت را، که او بَس قَهرمانَسْتی

گذشتم بر گُذَرگاهی، بِدیدم پاسْبانی را
نِشَسته بر سَرِبامی که بَرتَر زآسْمانَسْتی

کُلاهِ پاسْبانانه، قَبایِ پاسْبانانه
وَلیک از هایْ هایِ او دو عالَم در اَمانَسْتی

به دستِ دیدبانِ او، یکی آیینهٔ شش سو
که حالِ شش جِهَت یک یک، در آیینه بَیانَسْتی

چو من دُزدی بُدَم رَهبَر، طَمَع کردم بِدان گوهر
بَرآوَرْدم یکی شکلی که بیرون از گُمانَسْتی

زِ هر سویی که گَردیدم، نشانه‌یْ تیرِ او دیدم
زِ هر شش سو بُرون رفتم، که آن رَه‌‌ بی‌نِشانَسْتی

همه سوها زِبی سو شُد، نشان از‌‌ بی‌نشان آمد
چو آمد، راهِ واگَشتن زِ آینده نَهانَسْتی

چو زان شش پَردهٔ تاری بُرون رفتم به عَیّاری
زِنورِ پاسْبان دیدم که او شاهِ جَهانَسْتی

چو باغِ حُسنِ شَهْ دیدم، حقیقت شُد بِدانستَم
که هم شَهْ باغْبانَسْتیّ و هم شَهْ باغِ جانَسْتی

ازو گَر سَنگ سار آیی، تو شیشه‌یْ عشق را مَشْکَن
اَزیرا رونَقِ نَقْدَت زِ سنگِ اِمْتِحانَسْتی

زِشاهانْ پاسْبانی خود ظَریف و طُرفه می‌آید
چُنان خود را خَلَق کرده، که نَشْناسی که آنَسْتی

لباسِ جسمْ پوشیده، که کمتر کِسوه‌‌‌یی آن است
سُخَن در حَرف آوَرْده، که آن دون تَر زَبانَسْتی

به گِل اَنْدوده خورشیدی، میانِ خاکْ ناهیدی
دَرونِ دَلْقْ جمشیدی، که گنجِ خاکْدانَسْتی

زبانِ وَحییان را او، زَازَل وَجْهُ الْعَرَب بوده
زبانِ هِنْدُوی گوید که خود از هِنْدُوانَسْتی

زمین و آسْمان پیشَش، دو کَهْ بَرگ است پِنْداری
که در جسم از زمینَسْتیّ و در عُمر از زَمانَسْتی

زِیک خَنده ش مُصَوَّر شُد بهشت، اَرْ هشت وَرْبیش است
به چَشمِ اَبْلَهان گویی زِجَنَّت اَرْمَغانَسْتی

بَرو صَفرا کنند، آن گَهْ زِنَخوَت اصلِ سیم و زَر
که ما زَرّ و هُنر داریم و غافِل زو که کانَسْتی

چه عُذر آرَند آن روزی که عَذْرا گردد از پَرده
چه خون گِریَند آن صُبحی که خورشیدش عِیانَسْتی

میانِ بَلْغَم و صَفرا و خون و مِرَّه و سودا
نِمایَد روحْ از تأثیر، گویی در میانَسْتی

زِتَن تا جانْ بَسی راه است و در تَنْ می‌نِمایَد جان
چُنین دان جانِ عالَم را، کَزو عالَم جوانَسْتی

نه شخصِ عالَمِ کُبری، چُنین بر کار،‌‌ بی‌جان است
که چَرخ اَرْ‌‌ بی‌رَوانَسْتی، بدین سان کِی رَوانَسْتی؟

زمین و آسْمان‌ها را مَدَد از عالَمِ عقل است
که عقلْ اِقْلیمِ نورانیّ و پاکِ دَرفَشانَسْتی

جهانِ عقلِ روشن را، مَدَدها از صِفات آید
صِفاتِ ذاتِ خَلّاقی که شاهِ کُن فَکانَسْتی

که این تیرِ عوارض را که می‌پَرَّد به هر سویی
کَمانْ پنهان کُند صانِع، ولی تیر از کَمانَسْتی

اگرچه عقلْ بیدار است، آن از حَیِّ قَیّوم است
اگرچه سگْ نگهبان است، تأثیرِ شَبانَسْتی

چو سگ آن از شَبان بیند، زیانش جُمله سودَسْتی
چو سگ خود را شَبان بینَد، همه سودش زیانَسْتی

چو خود را مِلْکِ او بینی، جهان اَنْدَر جهان باشی
وَگَر خود را مَلِک دانی، جهان از تو جهانَسْتی

تو عقلِ کُل چو شهری دان، سوادِ شهر نَفْسِ کُل
وَاین اَجْزا دَر آمَد شُد، مِثالِ کاروانَسْتی

خُنُک آن کاروانی کانْ سَلامَت با وَطَن آید
غَنیمت بُرده و صِحَّت، وَ بَختَش هم عِنانَسْتی

خَفیرِ اِرْجِعی با او، بَشیرِ اَبْشِروا بر رَه
سَلامِ شاه می‌آرَند و جانْ دامَن کَشانَسْتی

خواطِر چون سَوارانند و زوتَر زی وَطَن آیند
وَیا بازان و زاغانَند، پَس در آشیانَسْتی

خواطِر رَهبرانَند و چو رَهبر مَر تو را باز است
مَقامَت ساعِدِ شَهْ دان، که شاهِ شَهْ نِشانَسْتی

وَگَر زاغ است آن خاطِر، که چَشمَش سویِ مُردار است
کسی کِش زاغ رَهبر شُد، به گورستانْ رَوانَسْتی

چو در مازاغ بُگْریزی، شود زاغِ تو شَهبازی
که اِکْسیر است شادی ساز او را کَانْدُهانَسْتی

گَر آن اصلی که زاغ و باز ازو تَصویر می‌یابد
تَجَلّی سازَدی مُطْلَق، اَصالَت رایگانَسْتی

وَران نوری کَزو زایَد غَم و شادی به یک اِشْکَم
دَمی پَهْلو تَهی کردی، همه کَس شادمانَسْتی

همه اَجْزا هَمی‌گویند هر یک ای همه تو تو
همین گفت اَرْنَه پَرده سْتی، همه با هَمگِنانَسْتی

درختِ جان‌ها رَقصان، زِبادِ این چُنین باده
گَر آن باد آشکارَسْتی، نه لَنْگَر بادبانَسْتی؟

دَرایِ کاروانِ دل، به گوشَم بانگ می‌آرَد
گَر آن بانگَش به حِس آید، هر اُشتُر سارْبانَسْتی

دُر اُفْتَد از صَدَف هر دَم، صَدَف بازش خورَد در دَم
وَگَرنه عینِ کَرّی هم کَران را تَرجُمانَسْتی

سُهیلِ شَمسِ تبریزی، نَتابَد در یَمَن، وَرْنی
اَدیمِ طایفی گشتی به هر جا سَختیانَسْتی

ضیاوار ای حُسامُ الدّینْ ضیاءُالْحَق گواهی دِهْ
نَدیدی هیچ دیده گَر ضیا، نه دیدبانَسْتی

گواهیِّ ضیا هم او، گواهیِّ قَمَر هم رو
گواهیْ مُشکِ اَذْفَر، بو که بر عالَم وَزانَسْتی

اگر گوشَت شود دیده، گواهیِّ ضیا بِشْنو
ولی چَشمِ تو گوش آمد که حَرفَش گُلْسِتانَسْتی

چو از حرفی گُلِسْتانی زِمَعنی کِی گُل اِسْتانی
چو پا در قیرِ جُزوَسْتَت، حِجابَت قیروانَسْتی

کتابِ حِس به دستِ چپ، کتابِ عقلْ دستِ راست
تو را نامه به چپ دادند، که بیرون زآسْتانَسْتی

چو عَقلَت طَبْعِ حِس دارد و دستِ راستْ خویِ چپ
وَتَبدیلِ طبیعت هم نه کارِ داستانَسْتی

خداوندا تو کُن تبدیل، که خود کارِ تو تَبدیل است
که اَنْدَر شهرِ تَبدیلَت، زبان‌ها چون سِنانَسْتی

عَدَم را در وجود آری، ازین تَبدیلْ اَفْزون تَر؟
تو نور از شمع می‌سازی که اَنْدَر شَمعدانَسْتی

تو بِسْتان نامه از چَپَّم، به دستِ راستم در نِهْ
تو تانی کرد چپ را راست، بَنده ناتَوانَسْتی

تَرازویِ سَبُک دارم، گِرانَش کُن به فَضْلِ خود
تو کَهْ را کُهْ کُنی، زیرا نه کوه از خود گِرانَسْتی

کمالِ لُطف داند شُد کمالِ نَقص را چاره
که قَعْرِ دوزخ اَرْ خواهی، بِهْ از صَدْرِ جِنانَسْتی