و من خطبة له عليه‌السلام في ذم أهل العراق
علل نكوهش اهل عراق

و فيها يوبخهم على ترك القتال و النصر يكاد يتم ثم تكذيبهم له
(در سال 38 هجرى و پس از فريب خوردن كوفيان از مكر و حيله عمرو عاص و معاويه، هشدار گونه فرمود)

أَمَّا بَعْدُ يَا أَهْلَ اَلْعِرَاقِ
پس از ستايش پروردگار! اى مردم عراق

فَإِنَّمَا أَنْتُمْ كَالْمَرْأَةِ اَلْحَامِلِ حَمَلَتْ فَلَمَّا أَتَمَّتْ أَمْلَصَتْ
همانا شما به زن بار دارى مى‌مانيد كه در آخرين روزهاى بار دارى جنين خود را سقط‍‌ كند

وَ مَاتَ قَيِّمُهَا
و سرپرستش بميرد

وَ طَالَ تَأَيُّمُهَا
و زمانى طولانى بى شوهر ماند

وَ وَرِثَهَا أَبْعَدُهَا
و ميراث او را خويشاوندان دور غارت كنند

أَمَا وَ اَللَّهِ مَا أَتَيْتُكُمُ اِخْتِيَاراً
آگاه باشيد! من با اختيار خود به سوى شما نيامدم

وَ لَكِنْ جِئْتُ إِلَيْكُمْ سَوْقاً
بلكه به طرف ديار شما كشانده شدم

وَ لَقَدْ بَلَغَنِي أَنَّكُمْ تَقُولُونَ عَلِيٌّ يَكْذِبُ
به من خبر دادند كه مى‌گوييد على دروغ مى‌گويد

قَاتَلَكُمُ اَللَّهُ تَعَالَى
خدا شما را بكشد

فَعَلَى مَنْ أَكْذِبُ
بر چه كسى دروغ روا داشته‌ام

أَ عَلَى اَللَّهِ
آيا به خدا دروغ روا داشتم

فَأَنَا أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِهِ أَمْ عَلَى نَبِيِّهِ
در حالى كه من نخستين كسى هستم كه به خدا ايمان آوردم، يا بر پيامبرش

فَأَنَا أَوَّلُ مَنْ صَدَّقَهُ
در حالى كه من اول كسى بودم كه او را تصديق كردم

كَلاَّ وَ اَللَّهِ
نه به خدا هرگز

لَكِنَّهَا لَهْجَةٌ غِبْتُمْ عَنْهَا
آنچه گفتم واقعيّتى است كه شما از دانستن آن دوريد

وَ لَمْ تَكُونُوا مِنْ أَهْلِهَا
و شايستگى درك آن را نداريد

وَيْلُ أُمِّهِ
مادرتان در سوگ شما زارى كند «واى، واى، سر دهد

كَيْلاً بِغَيْرِ ثَمَنٍ
پيمانۀ علم را به شما به رايگان بخشيدم

لَوْ كَانَ لَهُ وِعَاءٌ
اگر ظرفيّت داشته باشيد

وَ لَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِينٍ
و به زودى خبر آن را خواهيد فهميد